بررسی 4 سبک دلبستگی و اثر آن بر رابطه عاطفی از نظر مشاور قبل ازدواج!

در کودک انسان رفتارهایی تکامل یافته است که نزدیکی والد در هنگام خطر را تضمین می کرده است. حرکات و علائمی که مجاورت کودکان با بزرگسالان را حفظ می کنند؛ رفتار دلبستگی نامیده می شود. رفتارهای دلبستکی با هدف نزدیکی فعال می شوند و طبق تحقیقات بدست آمده از مشاور قبل ازدواج رفتار دلبستگی از نیازهای فطری و اکتسابی است. کودک با دنبال کردن؛ لبخند زدن، گریه کردن و سایر رفتار ها به دنبال دریافت و ایجاد دلبستگی است.

دلیل مهم بودن دلبستگی این است که ارتباطات اولیه با مراقبان تعیین کننده سایر روابط انسان در طول زندگی است. کودک از طریق مراقبان و نزدیکان خود؛ خود را تعریف  می کند و اگر از نگاه آنها فرد مطلوب و خواستنی باشد خود را می پذیرد و اگر برعکس این موضوع اتفاق بیفتد متاسفانه دچار باورهایی می شود که می تواند روابط و زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد. به علت اهمیت دلبستگی بر سایر روابط؛ قصد داریم تا در این مقاله در مورد اثر دلبستگی بر یکی از روابط مهم انسانی یعنی رابطه زوجین بپردازیم و در مورد آن نکاتی را مطرح کنیم.

کارکردهای دلبستگی چیست؟

دلیل اینکه کودکان به دنبال دلبستگی هستند  این موضوع است که یکی از نیاز های غریزی و اصلی هر انسان برای بقا نیاز به پذیرفته شدن و پیوند عاطفی با فرد بزرگسالی است که مسئولیت مراقبت از کودک را برعهده دارد. دلبستگی دارای دو کارکرد حمایتی و اجتماعی شدن است که در ادامه در مورد آنها خواهیم گفت.

کارکرد حمایتی: ایجاد ایمنی، فرصت یادگیری؛ تقلید و ابتکار در کودک

براساس نظر خانم دکتر نسرین باقری مشاور آنلاین خانواده، این پیوند اگر به صورت درست اتفاق بیفتد اصلی ترین نیاز برای رشد و پیشرفت یعنی اعتماد را هدیه می دهد. اعتماد موجب می شود که کودک بداند که مراقبی امن و همراه همیشه کنار او خواهد بود پس او می تواند شروع کند به کنجکاوی و دیدن محیط اطراف و به خود فرصت زیستن دهد.

کارکرد اجتماعی شدن:  ایجاد نقش های اجتماعی مثبت ( اطمینان از رابطه سالم با مادر؛ به کودک فرصت کاوش محیط و اشخاص غریبه را می دهد.)

از نیازهای اصلی انسان؛ میل به برقراری ارتباط با دیگران است. همانطور که این رابطه می تواند بسیار شفا بخش باشد برعکس آن هم یعنی رابطه ناسالم و سمی با دیگران نیز میتواند بسیار آسیب زننده باشد و روان آدمی را درگیر مشکلات کند. داشتن ارتباط ناسالم مراقب و کودک می تواند الگوی اشتباهی از رابطه سالم در ذهن کودک ایجاد کند که می تواند در آینده او را درگیر مشکلات بسیاری کند و برای حل کردن آنها نیاز است که به درمانگر و متخصص مراجعه کند.

بررسی 4 الگو دلبستگی اینزورث:

پرورش کودک از نظر میزان کسب دلبستگی درجات متفاوتی دارد و مهم ترین فردی که در این زمینه به تحقیق پرداخته است اینزورث است که درآزمایشی به نام موقعیت ناآشنا یا غریب، کودکان و مراقبان شان را مورد بررسی قرار داده است. آگاهی از این 4 سبک ارتباطی می تواند اطلاعات بسیاری در مورد پارتنر و شریک عاطفی مان بدهد. چرا که خیلی اوقات دیده می شود که علت اصلی اختلافات در مشاوره خانواده سبکهای دلبستگی متفاوت زوجین است. با افزایش آگاهی در مورد سبکهای دلبستگی میتوان درک خود را افزایش دهیم و پارتنر خود را درک کنیم و بدانیم که دلیل رفتار به ظاهر اشتباه او شاید ترس و عدم امنیتی  است که خیلی سال است در او رخنه کرده است و حتی خود او نیز از آن اطلاعی ندارد! در ادامه به بررسی هر سبک و مثالهایی در مورد آنها می پردازیم.

آزمایش موقعیت ناآشنا:

اینزورث در آزمایش خود موقعیتی را ایجاد کرد که والدین برای مدتی از بازی کردن کنار کودک دست می کشند و برای مدتی او را ترک می کنند. نکته مهم این آزمایش؛ واکنشی است که کودک در هنگام جدایی و بعد از جدایی نشان می دهد و اینزورث با ثبت این واکنشها 4 سبک دلبستگی را معرفی کرد که هر کدام برای خود داری ویژگی های منحصر به فردی هستند..

یک) سبک دلبستگی ایمن: کودکانی که دارای این سبک از دلبستگی هستند؛ به هنگام جدایی از مادر، آشفته می شوند و تمایل دارند که مادر دوباره برگردد. اما این کودکان با وجود آشفتگی؛ به بازی خود ادامه می دهند چرا که مراقبان آنها نسبت به آنها ونیازهایشان پاسخ گو و حساس هستند و کودک می داند که اگر مادر الان نیست به این معنی نیست که دیگر هیچ وقت باز نمی گردد پس به بازی و کاوش ادامه می دهند. وقتی هم که مادر برمیگردد؛ آنها از این بازگشت بسیار استقبال می کنند و دوباره به آغوش پایگاه امن خود باز می گردند. این الگو در 65-70درصد کودکان دیده میشود و اکثر کودکان این سبک از دلبستگی را نشان می دهند.

دو) دلبستگی ناایمن-اجتنابی: این کودکان هنگام جدایی پریشانی نشان نمی دهند و ظاهرا کاملا مستقل هستند. آنها بدون در نظر گرفتن مادر به عنوان پایگاهی امن، شروع می کنند به کاوش کردن در محیط! این کودکان زمانی که میبینند مادر برگشته است خیلی واکنش خاصی نشان نمی دهند و از رفتن به آغوش مادر اجتناب می کنند. مادران این کودکان بی توجه، مداخله کننده و طرد کننده هستند. اجتناب از مادر و استقلال این کودکان؛ نوعی واکنش دفاعی است. براساس نظر آقای دکتر محمدرضا تابع جماعت مشاور روانشناس و متخصص در مشاوره خانواده؛ از آنجا که این کودکان طرد شدن در گذشته را تجربه کرده اند، سعی دارند تا نیاز خود به مادر را مهار کنند تا از ناامیدی های بیشتر اجتناب کنند.

آنها با اجتناب و بی توجهی به مادر می خواهند بگویند که زمانی که من نیاز داشتم تو نبودی؛ حال که تو نیاز به مهر و محبت من داری من هم چیزی برای تو ندارم! این کودکان در بزرگسالی؛ بیش از حد متکی به خود هستند و هیچ نوع دلبستگی را از خود نشان نمی دهد. آنها به علت رفتار مراقب خود نسبت به دیگران بی اعتماد و بدگمان هستند. این الگو در 20 درصد از کودکان عموما دیده می شود.

* ویژگی رفتاری افراد بزرگسال با سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی:

- با نزدیک شدن به دیگران مشکل دارند و این موضوع برایشان چالش است و ذهن آنها را به خود درگیرکرده است.

-  به سختی ابراز احساسات می کنند و از آسییب پذیر بودن می ترسند و سعی می کنند خود را در چنین موقعیت هایی قرار ندهند.

_ ارزشهای سخت و غیر قابل دسترسی دارند و سعی می کنند تا همه چیز را خود به تنهایی انجام دهند.

_ ظاهر سرد و غیر قابل انعطافی را از خود نشان می دهند تا دیگران به آنها نزدیک نشوند.

_ مستقل هستند و تنها برخود تکیه می کنند.

_ترس از دست دادن دارند، به همین دلیل ترجیح می دهند تا به فردی نزدیک نشوند تا دوباره احساس ناامیدی کنند.

_ آنها در روابط عاشقانه؛ خود را افراد بی احساسی نشان می دهند که هیچ نیازی ندارند و ترجیح می دهند تا از احساسات خود چیزی به کسی نگویند.

_ حد و مرزهای سفت و سختی برای خود دارند و اجازه نمی دهند تا کسی این مرزها را بشکند.

سه) دلبستگی ناایمن دوسوگرا: این کودکان هنگام جدایی آشفتگی شدیدی را از خود نشان می دهند اما زمانی که مادر برمی گردد، تناقض عجیبی را نشان می دهند و آن هم این است که مادر را پس می زنند. آنها در ابتدا به مادر نزدیک می شوند اما سپس با خشمی عجیب و غیر قابل باور، مادر را از خود دور میکنند. آنها در مدت زمانی که مادر در کنارشان است به کاوش در محیط نمی پردزاند و تنها به مراقب خود چسبیده اند چرا که می ترسند مادر از کنار آنها دور شود. مادران این کودکان دقیقا مانند خود آنها رفتار متناقضی دارند؛ گاهی صمیمی و پاسخ دهنده هستند و گاهی رفتار متناقضی را نشان می دهند. این الگو در 20 درصد کودکان دیده می شود.

* ویژگی رفتاری افراد بزرگسال با سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا

_ به شدت نسبت به طرد شدن یا محدود شدن حساس هستند.

_ اصولا افرادی به نظر می رسند که خواسته و توقعات زیادی دارند.

_ به سختی می توانند خود و احساسات خویش را بیان کنند.

_ نیاز به اعتبار و تقویت بیرونی دارند تا احساس ارزش کنند.

_عزت نفس کمی دارند  و برای خود حد و مرزی قائل نیستند.

_ نیاز به توجه مداوم و همیشگی شریک عاطفی خود دارند.

چهار) دلبستگی آشفته: این نوع از دلبستگی علائم متتغیر و مختلفی دارد و آسیب زا ترین نوع دلبستگی است.

فایده آگاهی از سبکهای دلبستگی چیست؟

آگاهی از سبک های دلبستگی موجب افزایش همدلی در خود فرد و اطرفیان می شود. هر سبک دارای ویژگی هایی است که به علت دلایل خاصی ایجاد شده است. برای مثال بزرگسالی که دارای سبک دلبستگی دوسوگرا است به این علت دارای این سبک است که با والدین و مراقبینی بزرگ شده است که رفتار متناقضی با او داشته اند؛ گاهی او را گرم در آغوش کشیده اند و گاهی او را پس زده اند. اگر پارتنر عاطفی این فرد؛ متوجه این موضوع شود، طبیعتا خیلی از بحث ها و مشاجره ها به پایان می رسد. چرا که او درک می کند؛ پارتنر او جایی آسیب دیده است و با این نوع برخورد تنها قصد دارد تا از خود محافظت کند. مهم ترین نیاز انسانها برای زندگی بقا است. آنها به هر طریقی سعی می کنند تا بقای خود را تضمین کنند و ذهن هم برای همین هدف؛ برنامه ریزی شده است. اگر مراقبان اولیه با برخورد اشتباه، کودک را دچار ترس و تهدید کرده اند؛ او برای محافظت از خود، سبکی را می پذیرد تا از خود دفاع کند و از خطر دوری کند. برای مثال، افرادی که دارای سبک دلبستگی اجتنابی هستند؛ در کودکی آنقدر که باید و شاید؛ محبت از سمت والدین خود دردیافت نکرده اند. پس نه تنها نسبت به والدین خود بی اعتنا می شوند بلکه این الگو را به سایر روابط زندگی خود تعمیم می دهند و سعی می کنند تا با دیگران و شریک عاطفی خود طوری برخورد کنند که نشان دهند افرادی بی عاطفه هستند و در آنها احساس هیچ جایی ندارد. آنها بارها از سمت اولین انسانهای دوست داشتنی زندگی خود طرد شده اند و ناامیدی بدی را تجربه کرده اند؛ پس مجبور هستند طوری برخورد کنند تا اتفاقات گذشته دوباره تکرار نشوند چرا که نمی خواهند؛ آن لحظات ناخوشایند و بد را دوباره تجربه کنند.

سخن پایانی:

اگر پس از خواندن این مقاله به این آگاهی رسیده اید که چقدر سبکهای دلبستگی می توانند مهم و اثرگذار باشند بسیار خبرِ خوب و مسرت بخشی است. گاهی همین اطلاعات می توانند خیلی از مشکلات و مسائل را از بین ببرند چرا که قدرت همدلی را در آدمی افزایش می دهند و موجب افزایش درک و پذیرش بی قید و شرط یکدیگر می شود. برای مثال اگر پارتنر شما فردی است که آنقدر که مطلوب شما است ابراز احساسات نمی کند و حضور شما را قدر نمی داند، شاید اگر بدانید که سبک دلبستگی او اجتنابی است و او می ترسد از اینکه ابراز احساسات کند و دوباره ناامیدی را تجربه کند. احتمالا به او حق دهید و اجازه دهید تا در کنار شما باشد آن طور که مطلوب اوست و شما نیز کنار او باشید تا اعتماد از دست رفته او را به او برگردانید. اگر در این مورد نیاز به کمک دارید؛ یکی از بهترین و امن ترین راه ها، مراجعه به یک کلینیک روانشناسی مانند مطب روانشناسی انتخاب نو است که با داشتن درمانگرانی متخصص وکاربلد آماده کمک و همراهی با شما عزیزان است. اگر فکر می کنید که در رابطه ای هستید که ارزش دارد و خوبی های آن برای شما بیش از موارد منفی آن است. با کمک گرفتن از یک درمانگر و همراهی پارتنرتان شجاعانه به سمت نقاط تاریک رابطه تان بروید و با دیدن آنها نور را به سمت خود و ارتباط تان باز گردانید. در انتها بدانید که مهم ترین چیزی که انسانها دارند، روابط شان است. اگر این روابط خوب و سازنده باشد حال انسان را خوب می کند اگر هم که غیر از این باشد آدمی را با شرایطی روبرو می کند که چندان خوشایند نیست!