چه نکاتی باید در انجام پایان نامه و رساله دکتری توسط دانشجو رعایت شود؟
رساله یا همان پایان نامه ی دکتری پژوهشی است که دانشجویان دکتری که در شرف فارغ التحصیلی هستند موظف به انجام آن می باشند. در واقع انجام رساله ی دکتری شرط فارغ التحصیل شدن دانشجویان دکتری می باشد. انجام پایان نامه ی دکتری جهت ارزیابی میزان بار علمی دانشجویان دکتری می باشد. اخذ نمره ی بالا در رساله ی دکتری موجب اطمینان خاطر نسبی دانشجو در مسیر شغلی و مهارتی می باشد. افزون بر این نگارش یک پایان نامه ی خوب و با سطح علمی بالا می تواند بلیت طلایی شما برای ورود به دانشگاه های معتبر دنیا باشد. هم چنین می توانید آن را در مجلات معتبر و علمی چاپ نموده و به رزومه ی خود بیفزایید. با توجه به این موارد ضروری است در انجام پایان نامه ی دکتری خود دقت و توجه کافی مبذول نمایید. البته تنها نگارش پایان نامه دارای اهمیت نمی باشد بلکه نحوه ی دفاع از آن نیز اهمیت بسیاری دارد. انجام پایان نامه دکتری نیاز به برنامه ریزی، تحقیقات دقیق و مطالعات وسیع دارد و از اینرو یکی از سختترین مراحل تحصیلی برای دانشجویان مقطع دکتری محسوب میشود. انجام رساله دکتری به رعایت اصول و قواعد خاصی بستگی دارد بههمین دلیل در این مقاله سعی کردیم به نکات مهمی که باید در زمان انجام پایان نامه دکتری رعایت کنید، بپردازیم.
ساختار پایان نامه دکتری
اولین قدم برای انجام پایان نامه دکتری، مسلط بودن به ساختار پایان نامه دکتری است. ساختار رساله دکتری بر اساس قوانین و قواعد مشخصی است که حتما باید در زمان نگارش پایان نامه آنها را در نظر بگیرید. ساختار پایان نامه دکتری شامل تقسیمبندی زیر است.
صفحات مقدماتی این بخش شامل صفحه بسم الله الرحمن الرحیم، عنوان و صفحه مالکیت رساله که شامل نام دانشجو، مقطع، نام استادان و دانشگاه است. صفحه تقدیم و سپاسگزاری و چکیده در صفحات بعدی قرار میگیرد. در صفحه چکیده باید هدف از انجام پژوهش و شرح مختصری از روش تحقیق و نتایج بیان شود. همچنین میتوانید چکیده انگلیسی را نیز به آن اضافه کنید. در آخر فهرست، مطالب قرار میگیرند که شامل عناوین اصلی و فرعی، عناوین کتاب نامه و پیوست ها، جدول، تصاویر، اختصارات و علائم است.
- فصل اول:مقدمه. در فصل اول باید مسأله پژوهش و ضرورت انجام آن را مطرح کنید. سپس اهداف کلی و جزیی و کاربردی و در آخر کلیدواژههای اختصاصی و همچنین محدودیتهای تحقیقات را بیان نمایید.
- فصل دوم: منابع و پیشینه تحقیق. در این فصل باید به سابقه پژوهش، تاریخچه طرح موضوع، نظریههای مرتبط، پژوهشهای داخلی و خارجی استفاده شده در انجام پایان نامه دکتری و توضیح کاستیهای تحقیق بپردازید.
- فصل سوم: مواد و روش انجام تحقیق. در این فصل باید شرح کامل روش مطالعاتی، ابزارهای استفاده شده، چگونگی ارزیابی ها، تکنیکهای آماری، تجزیه و تحلیل دادهها را بیان کنید.
- فصل چهارم: بحث و نتیجه تحقیق. با استفاده از جدول، اشکال، نقشهها و نمودارها نتایج تحقیقات خود را تفسیر و تشریح کنید.
- فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات. این فصل شامل خلاصه تحقیق، جمعبندی یافته ها، ارائه پیشنهادات جهت انجام پژوهشهای آتی است.
- فهرست منابع. پس از اتمام متن پایان نامه منابع استفاده شده در پژوهش را به ترتیب حروف الفبا بنویسید. جهت معرفی منابع فارسی باید نام و نام خانوادگی نویسندگان، نام منبع، سال انتشار منبع، نام مجله و شماره جلد و صفحه آن را ذکر کنید.
نکات مهم در انجام پایان نامه دکتری
موضوع مناسبی را برای رساله ی خود انتخاب کنید
از جمله نکاتی که در انجام پایان نامه ی دکتری لازم است به آن توجه داشته باشید، توجه به جذاییت موضوع می باشد. لازم است تا از انتخاب موضوع های تکراری و موضوعاتی که دارای جذابیت کافی نیستند، بپرهیزید. هم چنین دقت داشته باشید که موضوعی که برای انجام پایان نامه ی دکتری خود بر می گزینید کاربردی باشد و خود شما نیز به انجام آن علاقه مند باشید. علاوه بر این نکات لازم است در نظر داشته باشید که موضوع شما قابل پژوهش باشد و طوری نباشد که در انجام آن با محدودیت و مشکل مواجه گردید. منظور از محدودیت می تواند محدودیت های مالی، محدودیت در جمع آوری اطلاعات، محدودیت در زمان و ... باشد.
اصولا انجام رساله دکتری در رشته های مختلف مانند مدیریت، روانشناسی و حسابداری و سایر رشته های دانشگاهی دارای نکاتی است که از طرف دانشجویان باید در نظر گرفته شود تا کیفیت کار بالا باشد. از انتخاب استاد راهنما و انتخاب موضوع پایان نامه دکتری گرفته تا نوشتن پروپوزال و خود رساله اصلی همگی باید توسط دانشجو جدی گرفته شود و با همکاری با استاد مشاور و راهنمای خود سعی کند تا قدم به قدم و با رعایت تمامی اصول پایان نامه نویسی این پروژه را پیش ببرد.
پایان نامه را بر اساس قواعد و اصول بنویسید
انجام پایان نامه ی دکتری باید بر اساس قواعد و قوانین تعیین شده باشد که معلمولا دانشگاه ها این قوانین را وضع می کنند. البته فرم کلی پایان نامه در تمامی دانشگاه ها یکسان است. ضروری است پیش از شروع به نگارش پایان نامه ی خود در رابطه با نحوه ی صحیح انجام پایان نامه ی خود اطلاعات کسب نمایید تا در طی نگارش پایان نامه به مشکلی برنخورید. جهت انجام این امر می توانید از مشاوران حوزه ی پایان نامه ی دکتری راهنمایی بگیرید. مشاوران انجام پایان نامه ی دکتری می توانند شما را در انجام اصولی و صحیح پایان نامه ی دکتری راهنمایی نمایند.
رعایت برخی از نکات در انجام پایان نامه دکتری بسیار اهمیت دارد که در این بخش به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
1) توانمندی: قبل از انجام پایان نامه دکتری باید توانمندی خود را بسنجید. فراموش نکنید که نگارش رساله دکتری فقط جمع آوری اطلاعات نیست. شما باید توانایی تجزیه و تحلیل داده و ارائه نظریههای علمی را داشته باشید. پیشنهاد میکنیم خیلی رویایی فکر نکنید و با توجه به توانایی خود اقدام به نوشتن پایان نامه نمایید. مثلا در انتخاب موضوع پایان نامه دکتری نباید موضوعاتی را انتخاب کرد که خیلی خیلی جدید بوده و هیچ منبع و رفرنسی برای کار وجود ندارد و یا موضوعاتی که از نظر انجام امکان پذیر نمی باشد. البته از طرف دیگر همچنین نباید موضوعاتی را برای رساله دکتری انتخاب کرد که خیلی قبلا کار شده و اشباع می باشند.
2) استاد راهنما: شما در تمام مراحل انجام پایان نامه دکتری به مشاوره و راهنمایی استاد راهنما نیاز دارید. پیشنهاد میکنیم برای نوشتن یک پایان نامه دکتری قوی حتما بعد از پایان هر فصل، نظر استاد راهنما را خواسته و تمام نکات را رعایت کنید و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید. استاد راهنما و مشاور باید وقت کافی برای راهنمایی دانشجویان اختصاص دهند. دانشجویانی که با یک استاد راهنما پایان نامه گرفته اند می توانند بهترین راهنمایی را برای انتخاب استاد راهنما داشته باشند و از ویژگی ها و معایب هر استاد راهنما صحبت کنند.
3) انتخاب موضوع: یکی از نکات مهم در انجام پایان نامه دکتری، انتخاب موضوع است. پیشنهاد میکنیم موضوعی را انتخاب کنید که کمتر کسی سراغ آن رفته باشد و حتما از استاد راهنما مشورت بگیرید. شما میتوانید بر اساس یکی از مشکلات مهم جامعه، موضوع پایان نامه را انتخاب کرده و با تحقیق در مورد آن، راهکارهای خوبی را جهت حل آن ارائه دهید.
3) برآورد هزینه: توجه داشته باشید که برخی از پژوهشها نیاز به صرف هزینههای زیادی دارد. پیشنهاد میکنیم قبل از انجام پایان نامه دکتری جهت تامین هزینههای پروژه، سراغ موسسات مطالعاتی بروید. اگر نتوانستید منبع مالی برای تامین هزینهها پیدا کنید، بهتر است به دنبال موضوع دیگری باشید.
4) منابع معتبر و موثق: برای انجام پایان نامه دکتری مدیریت، پیدا کردن منابع معتبر بسیار اهمیت دارد. توجه داشته باشید که شما نمیتوانید هر منبعی را استفاده کنید؛ زیرا تمام آنها موثق نیستند. پس برای یافتن منابع معتبر حتما باید به صورت دقیق و حرفهای در اینترنت سرچ کرده و از دادههای علمی معتبر و بروز استفاده کنید.
5) برنامه ریزی و زمان بندی: داشتن برنامه ریزی دقیق در انجام پایان نامه قوی و باکیفیت بسیار تاثیر گذار است. اگر بتوانید زمان بندی درستی داشته باشید مطمئنا میتوانید در زمان تعیین شده رساله دکتری خود را آماده نمایید. حتما جهت برنامهریزی دقیق از استاد راهنما کمک بخواهید.
6) پروپوزال قوی: نوشتن پروپوزال قوی نشانه تسلط شما روی موضوع پایان نامه است و ذهنیت مثبتی را در استادان ایجاد میکند. همچنین شما اگر تمایل دارید از موارد آماده برای راهنمایی جهت نوشتن پروپوزال و پایان نامهتان استفاده کنید، میتوانید جهت نوشتن پروپوزال و پایان نامه از پروپوزال آماده نیز کمک گرفته و از این طریق، زمان اتمام مقاله و هزینههای لازم را نیز برآورد کنید و با داشتن یک برنامه ریزی دقیق، دچار کمبود وقت و بودجه نشوید. پیشنهاد میکنیم جهت نگارش پروپوزال دکتری حتما از موسسات مشاوره در این زمینه نیز کمک بگیرید.
7) یادداشت برداری: در زمان انجام رساله دکتری مدیریت حتما منابع معتبر را یادداشت کنید. یادداشت برداری به نظم و سرعت بخشیدن در جمعآوری اطلاعات و نگارش محتوا کمک میکند.
8) استفاده از نرمافزارهای کاربردی امروزه نرمافزارها و اپلیکیشن های زیادی در بازار وجود دارند که میتواند شما را در انجام پایان نامه دکتری کمک کند. حتما از استاد راهنما خود درباره نرم افزارهای مفیدی که میتواند شما را در انجام رساله دکتری کمک کند سوال بپرسید.
9) پاسخگویی کامل به پرسشها: همانطور که قبلاً هم عنوان شد، موضوع رساله دکتری میتواند یکی از مسائل و معضلات جامعه باشد که معمولا با طرح پرسشهایی آغاز میشود. برای بالا بردن اعتبار رساله دکتری، حتما به تمام پرسشهای مطرح شده پاسخ دهید. همچنین میتوانید پاسخ به آنها را سوژه ای برای پژوهشهای آینده معرفی نمایید.
10) نظر خواهی: پیشنهاد میکنیم بعد از نگارش پایان نامه دکتری، حتما از دوستان قابل اعتمادتان بخواهید رساله شما را مطالعه کرده و نظر خود را بگویند.
11) ویرایش: بعد از تکمیل پایان نامه دکتری مجدد آن را خوانده و در صورت نیاز اشکالات آن را اصلاح کنید. اگر در زمینه ویراستاری تجربه ندارید حتما آن را به افراد متخصص در این زمینه بسپارید.
روی دروس مسلط باشید
همان طور که قبلا نیز ذکر شد هدف اصلی پایان نامه سنجش میزان بار علمی دانشجو می باشد. اما این نکته در اغلب موارد توسط دانشجوها نادیده گرفته می شود و به همین سبب بدون داشتن تسلط کافی از دروس اقدام به نگارش پایان نامه می کنند. در صورتی که ضروری است تا در زمینه ی تخصصی موضوع پایان نامه ی خود دارای اطلاعات کافی باشید چرا که میزان تسلط شما بر مبحث از نحوه ی نگارش پایان نامه ی شما مشخص می گردد. افزون بر این ضعف های دانشجو در زمینه ی اطلاعات در جلسه ی دفاع پایان نامه به طور کامل مشخص می شود.
از افراد متخصص کمک بگیرید
همان طور که در جریان می باشید، انجام پایان نامه ی دکتری امری دشوار و زمان بر می باشد. این امر زمانی دشوار تر می گردد که بدون گرفتن هیچ گونه مشاوره و کمک از اساتید خود، دست به نگارش آن بزنید. افزون بر دشوار بودن، ممکن است نتیجه ی دلخواه را نیز از پایان نامه ی دکتری خود کسب نکرده و زحمات چند ماهه ی شما به باد رود. در این رابطه لازم است تا از استاد راهنما و هم چنین متخصصان و مشاوران حوزه ی انجام پایان نامه کمک بگیرید. این افراد تلاش می کنند تا شما از مسیر درست انجام پایان نامه منحرف نشوید و بهترین نتیجه را کسب نمایید. همچنین می توانید از سایت های معتبر دانلود پروپوزال آماده یا حتی پایان نامه خوب داشته باشید.
کپی نکنید
از دیگر مواردی که در پایان نامه موظف به انجام آن می باشید عدم کپی کردن مطالب می باشد. ضروری است تا مطالب پایان نامه ی شما به صورت یونیک باشند و نتیجه گیری خود شما از پژوهش باشد. البته در برخی قسمت های پایان نامه استفاده از نکات دیگر مقالات و کتب با رعایت ذکر منبع ایرادی نداشته و حتی موجب بالا برون ارزش مقاله ی شما می گردد.
پایان نامه را پس از نگارش بازخوانی کنید
حتی متن حرفه ای ترین افراد نیز ممکن است پس از نگارش دارای ایرادات و اشکالاتی باشد. نگارش پایان نامه نیز از این موضوع مستثنی نیست. این ایرادات می تواند مربوط به نحوه ی نگارش و ساختار پایان نامه باشد و یا به طور کل ایراد و ابهامی در مفهوم متون باشد. به همین جهت ضروری است تا پس از اتمام نگارش پایان نامه دوباره آن را به طور دقیق مطالعه فرمایید تا هر گونه اشکال و ایراد در آن را بر طرف سازید. هم چنین می توانید پایان نامه ی خود را به افراد متخصص تحویل دهید تا آن را مطالعه و در صورت وجود هر گونه ایراد و یه ابهامی به ویرایش آن بپردازند.
به زمان توجه داشته باشید
همان طور که قبلا نیز اشاره نمودیم انجام رساله ی دکتری امری زمان بر می باشد. اما لازم است در حین نگارش آن به به این توجه داشته که پایان نامه را در بازه ی زمانی مناسب خود تحویل داد. برای انجام این امر لازم است پیش از شروع پایان نامه ی برنامه ریزی مناسبی داشت. چرا که با برنامه ریزی مناسب خیال دانشجو بابت استفاده ی بهینه از زمان خود راحت بوده و با آرامش خاطر بیش تری به انجام پایان نامه ی خود می پردازد. برخی از دانشجوها از ترم های نخست دکتری به شروع پایان نامه ی خود می پردازند که این امر موجب صرفه جویی در زمان و هم چنین بالا رفتن کیفیت پایان نامه ی آن ها می شود.
سخن پایانی
انجام پروپوزال و پایان نامه در مقطع دکتری نیاز به دانش کافی و همچنین سعی و پشتکار دانشجو جهت بهبود کیفیت پروژه دارد. هر چه دانشجو وقت بیشتری برای این کار بگذارد مسلما کیفیت کار بالاتر می رود. تعامل با استاد راهنما و مشاور و گرفتن کمک های لازم می تواند روند کار را تسهیل کند. در ابتدای کار دانشجو باید انجام پروپوزال دکتری را جدی بگیرد و نقشه راه خوبی برای کار پایان نامه خود در پروپوزال ترسیم کند.
همانطور که اشاره کردیم جهت نگارش رساله دکتری باید اصول و قواعد خاصی را رعایت کنید و حتما در این مسیر نیاز به مشاوره دارید. موسسه علمی و پژوهشی "ایستگاه دانشجو" در زمینه توسعه آموزش در رابطه با نوشتن پروپوزال، پایان نامه و مقاله نویسی در رشتههای مختلف فعالیت میکند. جهت مشاوره و انجام پایان نامه میتوانید با شمارههای موجود در سایت sm404.info تماس حاصل فرمایید.